Potrawy wywodzące się z basenu Morza Śródziemnego cieszą się w Polsce ogromną popularnością. Ser feta, oliwa z oliwek, makarony, czarne i zielone oliwki oraz owoce morza – to tylko jedne ze składników aromatycznych dań z Grecji, Włoch czy Hiszpanii. Kuchnia śródziemnomorska to oryginalne smaki, ale przede wszystkim styl życia.
Niematerialne dziedzictwo kulturowe UNESCO
Niektórzy mogą się zdziwić, ale prozdrowotne właściwości dań z tego regionu świata zostały uznane przez UNESCO za niematerialne dziedzictwo kulturowe. Organizacja traktuje sztukę kulinarną siedmiu krajów: Grecji, Cypru, Maroka, Portugalii, Hiszpanii, Włoch i Chorwacji jako kuchnię śródziemnomorską. Doceniono nie tylko walory smakowe oraz korzystny wpływ na zdrowie, ale także promowanie otwartości, gościnności oraz działania na rzecz dialogu międzykulturowego.
Typowe produkty
Sposób przygotowania posiłków oraz charakterystyczne potrawy znacząco różnią się między sobą, jednak w tradycjach kulinarnych wspomnianych krajów znajduje się sporo punktów wspólnych. Łączy je głównie zamiłowanie do wielu zdrowych składników: ziół, warzyw czy orzechów. Wśród charakterystycznych komponentów wymienić można m.in.:
- świeże lub suszone zioła, przyprawy – stosowane często do aromatycznych przystawek, np. majeranek, koper, czosnek, bazylia, tymianek, rozmaryn, szałwia,
- warzywa strączkowe – bób, fasola, cieciorka (ta ostatnia szczególnie typowa dla smakołyków ze słonecznej Hiszpanii),
- orzechy – często to właśnie na ich bazie powstają desery; w basenie Morza Śródziemnego można skosztować przepysznych orzeszków pinii czy migdałów,
- oliwę z oliwek – najlepiej z pierwszego tłoczenia; jest to podstawowy rodzaj tłuszczu w diecie z tego regionu,
- ryby i owoce morza – głównie ośmiorniczki, krewetki, małże oraz ryby takie jak dorada czy sola,
- świeże warzywa – popularnością cieszą się pomidory, ogórki, papryki, cebule i czosnek,
- sery – feta, mozzarella, Grana Padano, ricotta.
Pomoc w profilaktyce chorób serca
Już w latach 50. XX wieku amerykański badacz Ancel Keys zauważył wyraźny związek między odżywianiem kuchnią grecką a schorzeniami układu krążenia. Badanie wykazało, że wśród Kreteńczyków odsetek osób cierpiących z powodu chorób serca jest zdecydowanie niższy niż w innych częściach Europy. Wynika to z mniejszego zużycia soli oraz rezygnacji z tłustego mięsa (w krajach śródziemnomorskich prym wiodą ryby i chude mięso, np. jagnięcina).
Piramida diety śródziemnomorskiej
Na bazie kuchni śródziemnomorskiej powstała dieta śródziemnomorska, która opiera się na piramidzie żywieniowej. Za jej podstawę uważa się aktywność fizyczną (przynajmniej 30 minut dziennie), wypoczynek, stosowanie proekologicznych produktów oraz wykorzystywanie składników sezonowych. Nie można również zapomnieć o wodzie i ziołowych herbatach. Jeśli chodzi o samo żywienie to:
- każdy posiłek powinien zawierać warzywa i owoce, a oliwa z oliwek stanowi główne źródło tłuszczu w diecie,
- w codziennym przygotowywaniu posiłków nie należy pomijać niskotłuszczowego nabiału, oliwek, orzechów, ziół,
- w tygodniu należy jeść jajka (2-4 sztuki), ryby i owoce morza (do 2 razy), rośliny strączkowe,
- najlepiej ograniczyć czerwone mięso, ziemniaki i słodkości.
Jak więc widać kuchnia śródziemnomorska ma wiele zalet. Jedną z nich jest także cena – ze względu na bazę w postaci warzyw i produktów ogólnodostępnych, wprowadzenie jej do jadłospisu nie powinno nadwyrężyć budżetu.
